Maj 2024 roku okazał się miesiącem pełnym ważnych aktualizacji i zmian w dziedzinie księgowości i prawa podatkowego, które mogą znacząco wpłynąć na działalność gospodarczą i finanse. Nowe regulacje i modyfikacje w przepisach dotyczących rachunkowości i podatków wprowadzają szereg usprawnień i nowych obowiązków, z którymi muszą się zapoznać zarówno przedsiębiorcy, jak i indywidualni podatnicy. Celem tych zmian jest przede wszystkim zwiększenie przejrzystości finansowej oraz usprawnienie procesów rozliczeniowych. W tym artykule przyjrzymy się najważniejszym modyfikacjom, jakie weszły w życie w maju 2024 roku oraz omówimy ich potencjalne skutki i wymagania, jakie stawiają przed podatnikami i księgowymi.
Wyższa kwota wolna od podatku od 2025 roku
Do Komisji Finansów Publicznych skierowano poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który ma na celu istotne zwiększenie kwoty wolnej od podatku. Zgodnie z propozycją, kwota wolna miałaby wzrosnąć do poziomu
12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, jednak nie mniej niż 60 000 zł.
Nowelizacja przewiduje zmianę skali podatkowej z uwzględnieniem podstawy do obliczenia podatku oraz kwoty zmniejszającej podatek:
- do 120 tys. zł – 12% minus kwota zmniejszająca podatek;
- powyżej 120 tys. zł – 12% do 120 000 zł minus kwota zmniejszająca podatek + 32% nadwyżki ponad 120 tys. zł.
W projekcie wskazano, że kwota zmniejszająca podatek wynosi 12 proc. kwoty wynoszącej dwunastokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, ale nie mniejszej niż 7 200 zł.
W uzasadnieniu do projektu przypomniano, że w 2023 roku kwota wolna od podatku dochodowego była ustalana w następujący sposób:
- dochody roczne do 30 000 zł – podatek w wysokości 0 zł;
- dochody roczne od 30 001 zł do 120 000 zł – kwota wolna to różnica 12 proc. (podstawowa stawka podatku) minus kwota zmniejszająca podatek, czyli 3600 zł;
- dochody roczne powyżej 120 000 zł – kwota wolna wynosi 10 800 zł + 32 proc. nadwyżki ponad 120 000 zł.
Podatek wyrównawczy dla największych firm
W Ministerstwie Finansów trwają prace nad projektem ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, który ma na celu wprowadzenie w Polsce od 2025 roku systemu globalnego podatku minimalnego. System ten będzie opierać się na trzech rodzajach podatku wyrównawczego: globalnym podatku wyrównawczym, krajowym podatku wyrównawczym oraz podatku od niedostatecznie opodatkowanych zysków. Konsultacje publiczne tego projektu zakończyły się 24 maja 2024 r.
Dyrektywa GloBE – minimalny podatek dla międzynarodowych korporacji
Projekt ustawy zakłada wdrożenie od 1 stycznia 2025 r. przepisów dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej (tzw. „Dyrektywa GloBE”). Dyrektywa ta jest wynikiem działań Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, mających na celu wyeliminowanie praktyk podatkowych przedsiębiorstw wielonarodowych, umożliwiających im przenoszenie zysków do krajów o niskim lub zerowym opodatkowaniu.
Celem dyrektywy GloBE jest wprowadzenie w Unii Europejskiej globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania („zasad GloBE”), stanowiących główny element tzw. Filaru II OECD. Zgodnie z tymi zasadami, na świecie ma zostać ustanowiony minimalny poziom opodatkowania działalności gospodarczej.
Filar II stanowi jeden z dwóch głównych elementów globalnej reformy podatkowej opracowywanej w ramach Inclusive Framework on BEPS (Inclusive Framework) we współpracy z Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), jako część Projektu przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysków 2.0 (tzw. BEPS 2.0).
Filar I OECD zakłada:
- W ramach Kwoty A, częściowe przeniesienie praw do opodatkowania do jurysdykcji, w których następuje konsumpcja dóbr i usług (dotyczy największych i najbardziej dochodowych grup międzynarodowych),
- W ramach Kwoty B, zmianę zasad cen transferowych dla transakcji sprzedaży, gdzie dystrybutor hurtowy nabywa towary od podmiotu powiązanego w celu ich hurtowej dystrybucji na rzecz podmiotów niepowiązanych.
Filar II OECD składa się z:
- Zasad GloBE, które wprowadzają minimalny globalny poziom efektywnego opodatkowania dużych przedsiębiorstw międzynarodowych (tzw. globalny minimalny podatek),
- Traktatowej zasady dodatkowego prawa do opodatkowania (STTR), pozwalającej państwom źródła na nałożenie dodatkowego opodatkowania na niektóre kategorie płatności wychodzące z danej jurysdykcji do podmiotów powiązanych w innej jurysdykcji.
Uwaga!
Dyrektywa GloBE, a tym samym omawiany projekt ustawy implementujący tę dyrektywę w Polsce, służą wprowadzeniu wyłącznie zasad GloBE. Zasady GloBE zawarto w dokumencie Inclusive Framework pn. „Wyzwania Podatkowe Wynikające z Cyfryzacji Gospodarki – Modelowe Globalne Zasady Przeciwdziałania Erozji Podstawy Opodatkowania (Filar II)”.
Rewolucyjna zmiana Kodeksu Pracy?
W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowywana jest kolejna nowelizacja kodeksu pracy. Tym razem zmiany dotyczą okresów stażu pracy. Informacja o nowelizacji została opublikowana w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. Planowane jest, że projekt trafi do Sejmu w III kwartale 2024 r.
Nowe okresy wliczane do stażu pracy
MRPiPS proponuje dodanie nowego art. 302[1] do kodeksu pracy, który określa nowe okresy zaliczane do stażu pracy. Zmiana dotyczy również okresów wliczanych do ubezpieczeń społecznych, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 5a, 6, 8, 11, 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497). Nowelizacja obejmuje następujące okresy:
- prowadzenie działalności pozarolniczej, w tym indywidualnej działalności gospodarczej,
- wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego,
- pełnienie mandatu posła, posła do Parlamentu Europejskiego lub senatora,
- wykonywanie pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- służba wojskowa pełniona przez żołnierza niezawodowego,
- wykonywanie zastępczej służby wojskowej,
- praca wykonywana z tytułu członkostwa w rolniczej jednostce produkcyjnej lub spółdzielni rolniczej.
Poza określonymi okresami stażu pracy, które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym na podstawie przepisów szczególnych, nowelizacja wprowadza nowe zasady dotyczące stażu pracy dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowy o świadczenie usług zawierane przez uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów do ukończenia 26. roku życia.
Zgodnie z planowaną nowelizacją, nowe okresy zaliczane do stażu pracy będą musiały być potwierdzone zaświadczeniem wydawanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Osoby objęte ubezpieczeniami społecznymi na podstawie wymienionych tytułów, jak również te, które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym zgodnie z obowiązującymi przepisami, będą musiały dostarczyć odpowiednie zaświadczenia. W przypadkach spornych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie zobowiązany do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, w którym ciężar dowodu będzie spoczywał na zainteresowanej osobie.
Coraz więcej zwolnień grupowych
W ostatnich miesiącach można zaobserwować znaczący wzrost liczby zwolnień grupowych w różnych sektorach gospodarki. Proces ten, choć trudny zarówno dla pracodawców, jak i pracowników, jest regulowany przez przepisy prawne mające na celu ochronę interesów obu stron. Przyjrzyjmy się bliżej, czym są zwolnienia grupowe, jakie prawa mają pracodawcy, a jakie przysługują pracownikom.
Czym jest zwolnienie grupowe?
Zwolnienie grupowe to proces, w którym pracodawca jednocześnie zwalnia większą liczbę pracowników z przyczyn niezwiązanych z ich osobistymi działaniami, takich jak restrukturyzacja firmy, likwidacja stanowisk pracy czy trudności finansowe przedsiębiorstwa. Zwolnienie grupowe jest szczegółowo określone w polskim prawie, a dokładniej w ustawie z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Zgodnie z tą ustawą, za zwolnienia grupowe uważa się sytuację, gdy w okresie nieprzekraczającym 30 dni pracodawca zwalnia:
- co najmniej 10 pracowników w firmach zatrudniających mniej niż 100 osób,
- 10% pracowników w firmach zatrudniających od 100 do 300 osób,
- co najmniej 30 pracowników w firmach zatrudniających ponad 300 osób.
Prawa pracodawcy
Pracodawca, decydując się na przeprowadzenie zwolnień grupowych, ma określone prawa, ale również obowiązki. Pracodawca ma prawo zainicjować procedurę zwolnień grupowych, jeżeli spełnione są warunki określone w przepisach. Decyzja ta musi być jednak dobrze uzasadniona, na przykład koniecznością restrukturyzacji firmy czy poważnymi problemami finansowymi. Przed rozpoczęciem zwolnień grupowych, pracodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia konsultacji z przedstawicielami pracowników lub związkami zawodowymi. Celem tych konsultacji jest omówienie przyczyn zwolnień, liczby i grup pracowników objętych zwolnieniami, a także sposobów ograniczenia negatywnych skutków zwolnień. Pracodawca ma prawo do wypowiedzenia umów o pracę, jednak musi to zrobić zgodnie z obowiązującymi przepisami, uwzględniając okresy wypowiedzenia oraz inne wymogi formalne. Pracodawca musi również powiadomić właściwe urzędy pracy o planowanych zwolnieniach.
Prawa pracownika
Pracownicy objęci zwolnieniami grupowymi mają szereg praw, które mają na celu ich ochronę i wsparcie w trudnym okresie przejściowym. Pracownicy mają prawo do pełnej informacji na temat przyczyn zwolnień grupowych, liczby i grup pracowników objętych zwolnieniami, a także kryteriów doboru osób do zwolnienia. Informacje te powinny być przekazywane w trakcie konsultacji między pracodawcą a przedstawicielami pracowników. Pracownicy objęci zwolnieniami grupowymi mają prawo do odprawy pieniężnej, której wysokość zależy od stażu pracy w danym przedsiębiorstwie.
Odprawa wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem pracy krótszym niż 2 lata,
- dwumiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem pracy od 2 do 8 lat,
- trzymiesięczne wynagrodzenie dla pracowników ze stażem pracy dłuższym niż 8 lat.
Pracownicy mogą skorzystać z różnych form wsparcia w poszukiwaniu nowego zatrudnienia, takich jak doradztwo zawodowe, szkolenia czy pośrednictwo pracy oferowane przez urzędy pracy. Pracodawca może również współpracować z lokalnymi urzędami pracy, aby ułatwić zwalnianym pracownikom znalezienie nowego zatrudnienia. Pracownicy mają prawo do świadczeń z tytułu zwolnienia, takich jak zasiłek dla bezrobotnych, o ile spełniają warunki do jego uzyskania. Pracownicy mogą również ubiegać się o inne formy wsparcia finansowego oferowane przez państwo lub lokalne instytucje.
Zwolnienia grupowe są złożonym procesem, który wymaga od pracodawców przestrzegania wielu procedur i przepisów prawnych. Również pracownicy, choć narażeni na trudne sytuacje, mają szeroki wachlarz praw i możliwości wsparcia. Kluczowe jest, aby obie strony były świadome swoich praw i obowiązków, co pozwoli na przeprowadzenie procesu zwolnień grupowych w sposób zgodny z prawem i z jak najmniejszymi negatywnymi konsekwencjami dla wszystkich zaangażowanych.
Aktualności o KSeF
Minister Finansów, Andrzej Domański, ogłosił, że Obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) będzie wprowadzany stopniowo, z różnymi terminami dla różnych kategorii przedsiębiorców. System ten, mający na celu uszczelnienie systemu podatkowego, wejdzie w życie:
- 1 lutego 2026 roku dla firm o wartości sprzedaży przekraczającej 200 mln zł,
- dla pozostałych przedsiębiorstw – od 1 kwietnia 2026 roku.
Początkowo planowano, że KSeF zacznie funkcjonować już 1 lipca 2024 roku, jednak minister Domański podjął decyzję o przesunięciu terminu wprowadzenia ze względów technicznych. Nową datę ustalono dopiero po przeprowadzeniu audytu, który wykazał potrzebę opóźnienia wdrożenia systemu. Minister Domański podkreślił, że KSeF jest kluczowy dla dalszego uszczelnienia systemu podatkowego. Według szacunków Ministerstwa Finansów, luka VAT w 2023 roku wyniosła 15,8% PKB, w porównaniu z 7,3% PKB w 2022 roku. Terminowe wdrożenie KSeF może pomóc w zmniejszeniu tych ubytków i poprawie skuteczności systemu podatkowego.
Dofinansowanie do pensji niepełnosprawnego – nawet 4140 zł!
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przystępuje do zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o włączeniu osób niepełnosprawnych. Nowelizacja obejmuje podwyższenie miesięcznego dofinansowania oraz zmiany dotyczące dotacji celowej z państwa członkowskiego odpowiedzialnego za realizację tego zadania. Nowe przepisy wejdą w życie w lipcu 2024 roku, równocześnie z głównym źródłem dochodu za pracę.
Zgodnie z informacją przekazaną przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, od 2022 roku w Polsce odnotowano istotny wzrost wynagrodzeń – z 3010 zł na koniec 2022 roku do planowanych 4300 zł w lipcu 2024 roku. Ostatnia nowelizacja ustawy o prawach osób niepełnosprawnych, która wejdzie w życie w 2024 roku, podnosi wysokość miesięcznego dofinansowania dla uprawnionych pracowników, co ma istotny wpływ na poprawę warunków zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Polsce. Przyznawanie świadczeń z systemu SODIR (System Obsługi Dofinansowania i Refundacji) będzie oparte na kwocie zgodnej z nowymi przepisami. Działania podejmowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej mają na celu wsparcie integracji osób niepełnosprawnych na rynku pracy oraz zapewnienie im równych szans na rozwój zawodowy.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wprowadza zmiany w dofinansowaniu dla osób niepełnosprawnych, zwiększając 15% ustawową stawkę dofinansowania dla pracowników z niepełnosprawnościami.
Od lipca 2024 roku nastąpi podwyższenie miesięcznego dofinansowania dla pracowników niepełnosprawnych finansowanych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Nowe kwoty dofinansowania to:
- 2760 zł (obecnie 2400 zł) dla osób zaliczonych do najwyższego stopnia niepełnosprawności,
- 1550 zł (obecnie 1350 zł) dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności,
- 575 zł (obecnie 500 zł) dla osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Dla osób niepełnosprawnych posiadających orzeczoną niepełnosprawność psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia słuchu lub epilepsję oraz dla osób niewidomych, stawki te zostaną dodatkowo podniesione:
- 1380 zł (obecnie 1200 zł) dla osób zaliczonych do wyższego stopnia niepełnosprawności,
- 1035 zł (obecnie 900 zł) dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności,
- 690 zł (obecnie 600 zł) dla osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Nowe kwoty dofinansowania umożliwią zwiększenie wsparcia dla pracowników niepełnosprawnych, przyczyniając się do zwiększenia ich zaangażowania na rynku pracy oraz poprawy ich sytuacji finansowej. W sumie, miesięczna pomoc dla niepełnosprawnych pracowników wyniesie do 4140 zł.